F.Prausnitzii en butyraat voor MCAS met darmklachten
leestijd: 12 minuten
Butyraat is een korte keten vetzuur, in de wetenschap SCFA (Short Chain Fatty Acid) genoemd. Er zijn meerdere SCFA en ze ontstaan doordat darmbacteriën onverteerbaar voedsel laat fermenteren. De darmbacterie F.Prausnitzii verhoogt butyraat. SCFA zijn cruciaal voor de darmgezondheid en daarmee voor de algehele mentale en fysieke gezondheid. Bij histamine intolerantie (HIT) en het mestcel activatie syndroom (MCAS) zorgt elke vorm van fermentatie voor verhoogd histamine. Bij darmklachten wordt normaal gesproken naast probiotica ook prebiotica ingezet, maar bij HIT en MCAS geven deze producten verhoogd histamine en kunnen daardoor niet worden gebruikt. Dit is heel erg jammer, omdat je dan het tekort aan SCFA en bifidobacteriën niet op kunt lossen. In dit stuk wordt uitgelegd wat het belang is van de SCFA butyraat bij MCAS en histamine intolerantie en hoe je deze kunt verhogen.
Butyraat voor GABA en het immuunsysteem
Butyraat is het vetzuur wat o.a. zorgt voor de productie van de kalmerende neurotransmitter GABA. Dit is bij het mestcel activatie syndroom belangrijk omdat er ook vaak sprake is van verhoogd glutamaat. Dit kan op zich al een oorzaak zijn van verhoogde histamine. Glutamaat is een prikkelende neurotransmitter en prikkelt zodoende ook de vrijlating van histamine uit mestcellen. Voldoende GABA is dus afhankelijk van een goede butyraatproductie in de darmen.
Ook je immuunsysteem heeft de basis in de darmen en butyraat speelt hier een belangrijke rol in. Als je darmflora uit balans is ontstaan er spijsverteringsproblemen en voedselintoleranties. Zo kan er een tekort aan butyraat ontstaan. Dit zorgt voor ontstekingen in de darmen (mastocytaire enterocolitis, de ziekte van Crohn, enterocolitis, colitis ulcerosa, maar ook chronische laaggradige ontstekingen) en problemen met het immuunsysteem.
Mastocytaire enterocolitis
Mastocytaire enterocolitis is een aandoening waarbij ontstekingen in de darm ontstaan als gevolg van de daar overmatige mestcelactivatie. In Nederland wordt MCAS niet medisch erkend, maar mastocytaire enterocolitis wel en dus kan deze diagnose wel gesteld worden en MCAS behandeld worden met medicijnen mits je ook darmklachten hebt die wijzen op ontstekingen als gevolg van MCAS. De medicijnen zorgen voor het kalmeren van mestcellen en voorkomen mestceldegranulatie en het vrijkomen van de mediatoren waaronder een grote hoeveelheid histamine. Alhoewel het als eerste redmiddel fijn is om minder klachten te hebben, is het daarnaast essentieel om de onderliggende oorzaak aan te pakken zodat je in plaats van langdurig medicatie (zoals Nalcrom en Ketitofen) te gebruiken, wat ook weer belastend is voor de lever die het toch al zwaar heeft, je het probleem bij de wortel aanpakt en je kunt genezen.
Spijsverteringsproblemen door butyraat tekort
Het is bekend dat een darmdysbiose, waarbij de goede en slechte bacteriën en andere pathogene organismen uit balans zijn en er een tekort is aan goede bacteriën, een lekke darm en voedselintoleranties veroorzaken. Een slechte spijsvertering, begint in de maag, als er hier te weinig maagzuur is wordt voeding niet goed afgebroken en komen er te grote eiwitten/peptiden in de darmen.
Een tekort aan enzymen zorgen voor onvoldoende afbraak van eiwitten, vetten en koolhydraten. Hier reageren de mestcellen op als zijnde indringers. Zeker als de er een lekke darm is. De mestcellen zorgen dan dat er veel histamine vrijkomt om je te beschermen tegen de te grote moleculen die via de darmwand in de bloedbaan worden opgenomen. Histamine zorgt ervoor dat de bloedvaten verwijden zodat de witte bloedcellen snel een gebied kunnen beschermen en repareren. Dit speelt vooral een rol bij gifstoffen in het lichaam, zoals zware metalen, schimmels, parasieten en chemische stoffen.
Butyraat voor darmherstel
Het is dus heel belangrijk de darmflora te verbeteren waardoor het immuunsysteem weer in balans komt en minder snel reageert op stoffen in de darmen. Een goede butyraat productie is daarbij belangrijk. In de darmen wordt er door verschillende bacteriën butyraat geproduceerd. De belangrijkste bacterie is F.Prausnitzii. Een tekort aan deze bacterie zorgt voor een tekort aan butyraat.
Butyraat voedt de darmwandcellen
De cellen in de darmwand leven van butyraat. Ze gebruiken zo’n 90% van al het butyraat in het lichaam. De opname van butyraat gebeurt o.a. door eiwitten die gekoppeld zijn aan natrium. De genen voor deze eiwitten zijn SLCA8 en SLC16A1, heb je hier een mutatie in dan kun je butyraat en andere SCFA moeilijker in de darmen opnemen en gaat het naar lever waar het als energiesubstraat wordt gebruikt voor de levercellen. Het butyraat wordt dan in de lever opgeslagen en heb je maar weinig butyraat voor de hersenen. Er gaat wel wat naar hersenen, maar vaak niet genoeg, waardoor je snel overprikkeld kan raken door te laag GABA en te hoog glutamaat. Hierdoor ontstaan er psychiatrische angstproblemen.
Functies van butyraat in de darmen
- Lekke darm en obstipatie. Bij een tekort aan butyraat, wat daarvan ook de reden is, krijg je sneller een lekke darm en een lagere slijmproductie in de darmen. Hierdoor worden de darmen minder beweeglijk en kan er obstipatie ontstaan.
- Serotonine. Het vrijkomen van serotonine is afhankelijk van butyraat. Wat zeker bij histamine intolerantie een extra probleem is omdat histamine serotonine verlaagd.
- Opname van water en natrium. Butyraat ook voor een betere opname van water en elektrolyten, vooral natrium wordt beter opgenomen, wat logisch is omdat natrium nodig is voor de opname van butyraat.
- Tumor verlagende eigenschappen. Butyraat kan genexpressie veranderen, celproliferatie verminderen en celdifferenties of apoptosis verminderen, dit verlaagt de vorming en groei van tumoren. (door het enzym HDAC histone deacetylase te verminderen).
- Ontstekingsremmend. Butyraat werkt ontstekingsremmend doordat het immuuncellen en verschillende cellen in de darmwand kalmeert door het enzym HDAC te blokkeren. Er zijn ook medicijnen dit dit enzym blokkeren, deze worden gebruikt bij psychiatrie als stemmingsstabilisator en in de neurologie bij epilepsie.
- Butyraat moduleert de cytokine productie waardoor er minder ontstekingsreacties ontstaan. De cytokine IL-6 zorgt voor mestceldegranulatie en verlaagd bij voldoende butyraat.
Mestcellen en butyraat
In het maagdarmkanaal bevinden zich in het slijmvlies heel veel mestcellen. Ze spelen een rol bij allergieën en voedselintoleranties, maar ook bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. In onderzoeken waarbij dieren vezels en prebiotica kregen die omgezet werden naar SCFA zag men dat de dieren lagere IgE concentraties hadden en minder snel anafylaxie kregen. Toen er acetaat of butyraat aan hun drinkwater werd toegevoegd zag men dat dit een kalmerend effect had op de mestcellen. In een ander onderzoek zag men dat prebiotica het SCFA verhoogde en daarmee de darmwand verbeterde en er minder ontstekingen en ontsteking cytokinen waren.
Gefermenteerde gerst verlaagde mestcellen in de dikke darm en daardoor ontstekingen in onderzoek bij ratten.
In onderzoek bij varkens zag men dat de mestcellen degranulatie en de genexpressie van ontstekingsbevorderende cytokinen verlaagden bij het toedienen van butyraat in de dunne darm.
Deze onderzoeken lieten zien dat butyraat direct effect heeft op mestcellen.
Voor de therapeuten en artsen: het directe effect van butyraat op mestcellen was te wijten aan de MAPK-signaalroute en remming van JNK-fosforylering.
Hoe ontstaat een tekort aan butyraat?
De eerste oorzaak is een tekort aan de F.prausnitzii bacteriën in de darmen.
Zij produceren het meeste butyraat en omvatten zo’n 5% van alle darmbacteriën. F.Prausnitzii is afhankelijk van voldoende Bifidobacteriën, ook hier is bij histamine intolerantie en het mestcel activatie syndroom een groot tekort. De bacteriën hebben voldoende fermenterende vezels nodig en dat is precies het probleem, fermentatie verhoogd histamine. Toch krijg je waarschijnlijk wel al vezels binnen die je helpen F. Prausnitzii en daarmee butyraat te verhogen.
Fructanen en arabinoxylanen werken het beste.
Fructanen vind je in: aardperen, artisjokken, asperges, doperwten, alle koolsoorten, prei, knoflook, ui en chicorei. Krijg je erge winderigheid door deze groenten, dan komt dit door de fermentatie van de fructanen. Op zich is de winderigheid niet erg, wel wat genant. Zorgt de fermentatie echter voor meer klachten die wijzen op verhoogd histamine dan zijn ze voor dit moment geen optie.
Arabinoxylanen vind je in tarwe, rogge, rijst, gerst, haver en sorghum. Kun je hier niet tegen dan is ook weer de fermentatie het probleem. Hoe meer je van deze producten kunt verdragen hoe beter het is voor herstel van de darm. Helaas is echter de darmflora vaak zo ernstig aangetast dat je deze eerst weer op moet bouwen.
Een supplement met prebiotica valt ook af vanwege de fermentatie.
Wel er een probiotica in ontwikkeling , de Enterococcus Durans EP1. (*), het is nog niet bekend wanneer en of deze op de markt komt. Deze bacterie liet in een onderzoek zien dat het de F.Prausnitzii verhoogd.
Ook een bifidobacterium supplement helpt de F.Prausnitzii te verhogen. Er is geen probiotica met F.Prausnitzii omdat deze bacterie extreem gevoelig is voor zuurstof en daardoor snel sterft.
Vooralsnog is qua supplementen en voeding alleen het verhogen van de bifidobacteriën een bijdrage in het verhogen van F. Prausnitzii.
Het verhogen van butyraat zonder F.Prausnitzii is ook mogelijk, lees vooral verder.
De tweede oorzaak is een slechte eiwitvertering en verzuring in de darmen.
Men zegt vaak dat dit komt door het consumeren van te veel vlees en dierlijke producten, maar de ware oorzaak is een groot tekort aan elektrolyten. In dit artikel kun je lezen hoe je de zuur/base balans gezond houdt en waarom zout essentieel is als je veel vlees eet. Daarnaast heb je voldoende protease enzymen nodig om de eiwitten te verteren.
Probeer eerst je eiwitvertering te verbeteren met een enzymencomplex en onderzoek je ontlasting, kijk hier naar de pH. Als deze te hoog of te laag is, kunnen enzymen en bacteriën niet functioneren of leven.
Als de zuurgraad (pH) in de darm niet goed, ik zie vaak een te lage zuurgraad, de darm is te basisch, kan er teveel zwavelwaterstof ontstaan. Dit herken je aan de geur van rotte eieren als je een wind laat. Heb je die geur niet, dan hoef je je geen zorgen over zwavelwaterstof te maken en is dat waarschijnlijk niet de oorzaak van je butyraat tekort.
Stinken ze wel, dan is het goed te weten dat hierdoor de darmcellen niet gevoed kunnen worden omdat er een tekort aan butyraat is. Er ontstekingen kunnen hierdoor ontstaan en in later stadium mogelijk darmkanker. Het is dus belangrijk om te zorgen dat je zo snel mogelijk van dit stinkende gas afkomt.
Geen zwavelwaterstof bij carnivoor of ketodieet?
Bij een normaal westers dieet waarbij je naast eiwitten en vetten ook veel koolhydraten en suikers nuttigt wordt zwavelwaterstof geproduceerd door sulfaatreducerende bacteriën, zij leven van eiwitten en gebruiken sulfaat om het zwavelwaterstof gas te produceren. Dus hoe meer eiwitten je eet, hoe meer van deze bacteriën, hoe meer sulfaat, hoe minder voeding voor de darmcellen.
Meer of minder eiwitten?
Je zou dan denken dat je dan minder eiwitrijk moet eten. Maar dat is niet perse het geval. Hoe zou het dan anders kunnen dat mensen die carnivoor eten vanwege PDS of andere ontstekingsklachten helemaal van deze problemen afkomen door voornamelijk eiwitten te eten? Een goede spijsvertering met voldoende goed werkende enzymen en voldoende elektrolyten zorgen hier voor het probleemloos verwerken van grote hoeveelheden eiwitten.
Zoals vaak is de theorie dat veel vlees slecht voor je zou zijn gebaseerd op de inname van koolhydraten die problemen kunnen veroorzaken en een standaard tekort aan elektrolyten door een algemeen voedingsadvies van de gezondheidsraad waarbij zout en vetten worden gedemoniseerd. Ook hier is herstel van de elektrolytenbalans de sleutel en is het toevoegen van extra zout belangrijk. Lees hiervoor het artikel over de zuur/base balans als je dat nog niet hebt gedaan.
De pH (zuurgraad) in de darmen in balans wordt gehouden met mineralen. Vooral natrium is belangrijk voor de pH ofwel de zuurgraad in de darmen. Hoe meer snelle koolhydraten en suiker je eet, hoe lager de pH en dus hoe hoger de zuurgraad.
Bij mensen met MCAS en/of histamine intolerantie met darmklachten zie ik vaker een verhoogde pH, de darmen zijn dan te basisch, ik zie in de haarmineraalonderzoeken ook een heel groot tekort aan natrium op celniveau.
Boter is de beste bron van butyraat
En als slagroom op het toetje, nu een heel fijne oplossing waarvan je altijd had gedacht dat
het slecht voor je was (waardoor je ook mogelijk een tekort hebt opgebouwd): boter!
En nee het is geen toeval dat het woord butyraat op het Engelse woord ‘butter’ lijkt. Boter is namelijk de rijkste bron van butyraat. De term butyraat zuur komt uit het Latijnse woord ‘butyrum’ , waar ook het woord ‘butter’ van afstamt.
100 gram boter bevat ongeveer 3-4 gram butyraat. Bijna alle zoogdieren geven melk met butyraat. (alleen varkens niet). Koeienmelk bevat ongeveer 0,16 gram per liter. Van de melksoorten bevat schapenmelk het meeste butyraat. Hoe vetter de melk, hoe meer butyraat en dus hoe beter voor de darmgezondheid.
De vetzuurconcentratie van de verschillende melksoorten
| Melksoort | Butyraat concentratie in de vetzuren g/L | Vetpercentage in melk |
| Geitenmelk | 1,27 | 4,07% |
| Koeienmelk | 3,84% | 4,09% |
| Buffelmelk | 3,90 | 7,73% |
| Schapenmelk | 4,06 | 6,99% |
Ook al lijkt de schapen en buffelmelk ongeveer net zoveel procent butyraat te bevatten als koeienmelk. Schapen en buffelmelk bevatten een hoger vetpercentage en daardoor een hoger butyraat gehalte. (dit is wel afhankelijk van het voer, we gaan hier uit van gras gevoerde dieren. Buffelmelk en boter bevat dus het hoogste percentage butyraat. Als je geen problemen hebt met lactose of caseine, gebruik dan gerust zuivelproducten. Zorg wel voor biologische producten, liefst van de boer of kleine producent. Rauwe melk producten werken het beste.
Kun je ghee/geklaarde boter gebruiken als bron van butyraat?
Ja, dit kan wel maar het percentage butyraat is maar 1%. Dat is niet veel vergeleken met het volle product, toch helpen alle beetjes. Verdraag je geen lactose, dan is dit een optie.
Kun je geen caseïne verdragen, dan zijn er altijd nog supplementen met sodium butyraat. Stuur mij een mail voor de link naar product aangezien dit niet hier genoemd mag worden. Dit product kan wel lactose bevatten.
https://www.mdpi.com/2076-2607/10/12/2382
Akkermansia en F.Prausnitzii in immune related diseases
https://www.intechopen.com/chapters/59857
https://www.sciencedirect.com/topics/chemistry/metal-sulfate
https://www.natuurdietisten.nl/je-eigen-darmbacterien-in-balans-houden/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC160683/
https://www.genecards.org/cgi-bin/carddisp.pl?gene=SLC16A1
https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fimmu.2017.00088/full enterococcus durans
